Dilemma's en (bekende) dossiers op het gebied van sport en privacy
Onder het kopje Casuïstiek en voorbeelden verzamel ik
interessante dilemma's (vraagstukken) op het gebied van sport en privacy en geef
hiervan voorbeelden en concrete casuïstiek. Soms bekend, soms minder bekend. Het
zijn kwesties waarnaar ik verwijs tijdens
colleges of als voorbeelden gebruik in mijn werk, maar die ook voor
anderen
interessant kunnen zijn. Je vindt een mix van verwijzingen naar
nieuwsberichten (om de kwestie makkelijk te kunnen doorgronden) en
juridische uitspraken (voor meer diepgang). Mis je interessante
kwesties? Ik
hoor het graag.
De linkjes houd ik niet bij, dus mogelijk moet je even het internetarchief raadplegen voor de juiste info.
Voor de zekerheid: concludeer niet te snel dat een bepaalde handeling, ontwikkeling of techniek/innovatie uitgevoerd of ingevoerd mag worden omdat het ergens anders ook wordt gedaan. "Oh, bij Ajax, PSV of Feyenoord doen ze het, dus wij mogen het als voetclub ook." Het is vaak ten eerste afhankelijk van de precieze innovatie en techniek, ten tweede van hoe met gegevens wordt omgegaan en ten derde hoe de gegevensverantwoordelijke hier transparant over is, in hoeverre het mag volgens de AVG of ander privacyregelingen. En dat het mag, wil nog niet je zeggen dat je het moet willen. En soms mag datgene wat je hieronder leest, misschien niet eens (meer).EEN OVERZICHT VAN PRIVACY-VRAAGSTUKKEN BINNEN SPORT / DE SPORTSECTOR
19. In hoeverre mag een dopingautoriteit algoritmes en andere (geautomatiseerde) technieken en hulpmiddelen inzetten om toekomstig dopinggebruik van individuele sporters / atleten op te sporen? En in hoeverre moet je hier als universiteit via onderzoek aan bijdragen?
Zie dit onderzoek van de Universiteit van Birmingham en de Engelse dopingsautoriteit als voorbeeld. De vacature voor de PhD-functie (en inhoud onderzoek) kun je hier nalezen.
Enerzijds kan ik me de voordelen wel voorstellen, maar anderzijds weten we ook wat de beperkingen zijn van het gebruik van algoritmes e.d. (denk aan de toeslagenaffaire). Welke data wordt gebruikt, is in de toekomst nodig en in hoeverre zullen valse-positieven de uitk omst kleuren? Meer in het algemeen: zal dit niet leiden tot een nog verdere inbreuk in het privéleven van sporters?
En ter overweging: stel het ging op het opsporen van illegaal handelen van burgers in het algemeen, werden er dan niet meer meer kritische vragen gesteld?
Opvallend is dat dit vraagstuk een aantal dagen kwam na de volgende:
18. In hoeverre mag je rekening houden met wat de spelers hebben gepresteerd tijdens een wedstrijd (hun data) bij het kiezen van wie je test op doping?
In dit artikel uit 2023 vind je de beschrijving van twee voorvallen binnen de NBA als illustratie. In het kort: zowel Donovan Mitchell en Damian Lillard werden gekozen voor een dopingtest nadat ze een erg sterke wedstrijd hadden gespeeld; de vraag was of dit wel echt random was (zie bijvoorbeeld de twijfel zoals die is verwoord in deze tweet van Donovan Mitchell zelf).
Een ander voorbeeld - waarbij het een bijna te groot toeval leek dat sterspeler net uitgekozen werd voor een dopingtest vind je hier (Corey Brewer).
De vraag is echter hoe erg dit is. Zowel sportethisch in het algemeen als gezien de rol van data / privacy hierbij in het bijzonder.17. In hoeverre mag je het bloed prikken van een sporter?
Voor betere prestaties en voor controle van de gezondheid van de sporter zijn diverse bloedtesten in omloop. Zie voor een goed artikel hierover deze bijdrage in The New York Times. Dit artikel gaat over de Mavericks, maar bekend is dat meer sportclubs gebruik maken van de diensten van (bijvoorbeeld) Orreco (zoals de voetbalclub Newcastle United).
Maar in hoeverre mag je dit als club opleggen aan sporters? En is nog wel sprake van echte toestemming (helemaal in de zin van de AVG) als hier door de club naar gevraagd wordt?
Met name binnen de NBA (Basketbal) speelt sinds grofweg 2015 deze discussie (geen AVG van toepassing, maar dat maakt de kwestie niet minder relevant). Een goede beschrijving hiervan vind je in dit artikel in The Athletic uit 2019. Interessant is dat het testen van het bloed van sporters minder ter discussie staat als het anti-doping-testen betreft (zie de introductie hiervan als het gaat om HGH-testen op de site van de NBA zelf).
Een ander (meer moreel) vraagstuk is trouwens in hoeverre je hier als club transparant over moet zijn.
16. In hoeverre (vanaf wanneer) doe je er als tv-producent / televisiemaker er goed aan om ongelukken met sporters in beeld te brengen?
Zie deze pagina voor een overzicht van casuïstiek.
15. Wil en mag ik openbaar maken dat het met één van mijn spelers minder goed fysiek gesteld is in verband met ramadan?
Even aangenomen dat dit ook speelt natuurlijk (want niet alle spelers of bij alle sporten zal dit spelen). Recent voorbeeld: John van 't Schip over Mika Godts (april 2024).
14. Welke tuchtrechtelijke informatie van mijn leden kan, mag en wil ik als sportvereniging vastleggen?
13. In hoeverre zou een sporter bepaalde kleding mogen weigeren omdat dit teveel een schending is voor de persoonlijke levenssfeer / lichamelijke integriteit?
Bekend voorbeeld: De Noorse Beach Handbal dames die geen bikini meer wilden dragen en in eerste instantie hiervoor beboet werden.
12. Hoe lang bewaar je bepaalde data als je weet wat de impact kan zijn als je te maken kunnen krijgen met gijzelsoftware of een datalek?
Denk bijvoorbeeld aan de KNVB casus, zie ook RTL Nieuws en lees bijvoorbeeld ook over dit datalek bij de Australische voetbalbond.
11. Alle data van spelers, trainers e.d. in de cloud: is dit verstandig?
10. In hoeverre mag je een sporter ontmoedigen de persoonsgegevens te laten verwijderen als dit technisch veel werk is of bijna onmogelijk is (bijvoorbeeld bij beelden)?
9. Mag je een drone inzetten om een registratie te maken van een evenement?
8. Waar ligt de grens wat betreft het gebruik van Big Data (en de neiging zoveel mogelijk gegevens van sporters te verzamelen)?
7. Je laten volgen door Netflix, Videoland e.d., waar ligt de grens?
Max Verstappen was altijd vrij kritisch op de serie Drive To Survive van Netflix. O.a. de Volkskrant meldt dat hij pas in 2022 besloot meer actief mee te willen werken. Nu ging het niet alleen om privacy, maar nog meer over hoe de sport in beeld werd gebracht. Maar ook privacy - en zelf bepalen wat in beeld wordt gebracht - speelde een rol.
Ook bij streamingsdiensten / producenten die clubs volgen, zie je dezelfde discussie terug. Bijkomend probleem is de kwestie van de reguliere werknemer van een club. Hoeveel ruimte is er voor - als voorbeeld - een kantinemedewerker om niet in beeld te verschijnen. Denk aan de serie over Feyenoord (Dat Ene Woord, Disney+) en die over FC Volendam (Volendam, een dorp in de Eredivisie, NPO/2Doc).
Leestip is
dit interview met de executive producer van de serie Dat Ene Woord.
6. Hoe ver mag een journalist gaan in het proberen te achterhalen wat precies de medische problemen zijn van een sporter?
Een ander voorbeeld: in 2024 vroeg de Engelse voetbalclub Luton Town om rust en privacy voor aanvoerder Tom Lockyer. Lockyer was tijdens een wedstrijd getroffen door een hartstilstand en moest als gevolg hiervan enige tijd in een ziekenhuis verblijven. De club kondigde aan geen gezondheidsupdates te geven. Zie dit goed geschreven persbericht op de site van de club. Zie voor een Nederlandse samenvatting van dit voorval hier bij RTL.
5. Moet een sporter ook de mogelijkheid krijgen om achteraf een keer geen interview te houden?
Dit punt werd onder andere naar voren gebracht door de tennisster Naomi Osaki. Ook pleitte zij voor persoonlijke dagen en meer empathie richting topsporters. Waarom mag een sporter niet gewoon - vol van teleurstelling - eigenlijk niet ook gewoon een keer geen interview geven? Helemaal als de vragen weinigzeggend zijn ("Ben je erg teleurgesteld?"). Neem bijvoorbeeld de interviews tijdens het WK-Indoor Atletiek (Glasgow) 2024.
4. In hoeverre zou ook amateursport - bijvoorbeeld amateurvoetbal - opgenomen
mogen worden en worden uitgezonden?
Het bekendste voorbeeld is natuurlijk VoetbalTV. Dit was een videoplatform /
streamingsdienst voor amateurvoetbal. Het idee was om videobeelden van
amateurwedstrijden te registreren en te verspreiden. Uiteindelijk ging
VoetbalTV failliet. Volgens sommige betrokkenen door disfunctioneren van de
Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Enkele berichten over deze kwestie:
- 2018: KNVB over VoetbalTV bij jouw club
-
2018: KNVB en Talpa maken vorderingen, zo bericht de
KNVB
-
2020: VoetbalTV spant rechtszaak aan tegen de AP: het duurt te lang. O.a.
bericht via
BNR.
-
2020: VoetbalTV is failliet (o.a.
NOS
en
RTL). Door getreuzel van de Autoriteit Persoonsgegevens?
- 2022: Raad van State: VoetbalTV hoeft geen boete te betalen voor het verwerken van persoonsgegevens. Zie nieuwsbericht en uitspraak Raad van State.
-
2022: Goede samenvatting bij
Tweakers: de AVG-boete voor VoetbalTV was onterecht, maar de vragen blijven
openstaan.
3. Filmen in de kleedkamer bij sporters: wanneer wel doen, wanneer niet?
Als het gaat om professionele sporters valt natuurlijk met name het verschil op tussen rugby en voetbal. Bij rugby zien we beelden uit de kleedkamer, bij voetbal niet. Aan de andere kant is er tijdens de pauze bij voetbal natuurlijk ook nauwelijks tijd - buiten de reclame - voor dit soort beelden.
Bij amateursporten speelt een ander probleem: in hoeverre mag je filmen in de kleedkamer als hier veel gestolen wordt? Rechters hebben hier duidelijke grenzen aan gesteld.
2. In hoeverre mag je een ex-sporter nog lastig vallen om te achterhalen hoe het met hem is (met name als het publiek hier nieuwsgierig naar is)?
De casus van oud F1-coureur Michael Schumacher zal bekend zijn. Door een noodlottig ski-ongeval raakte hij zwaargewond. Zijn familie geeft echter geen tot weinig details vrij over hoe het daadwerkelijk met hem is. De bescherming van zijn privacy staat voorop (ook voor zijn ongeluk beschermde hij zijn leven buiten de sport).
Wat opvalt, is dat ook journalisten zich hieraan lijken te houden (lees bijvoorbeeld hierover in het AD). Updates, beelden, ze zijn niet te vinden.
Ook van familie en vrienden geen woord in hoeverre sprake is van enig herstel.
Waarom dit zo is, lees je in dit interview met de advocaat van Schumacher op
de Duitse site Legal Tribune Online (LTO)
(hier
o.a. samengevat bij BD): 'Het ging er steeds om zijn privéleven te beschermen'.
In diverse media kun je meer over Michael Schumacher en privacy lezen. Dit overzicht op Formule1.nl geeft daarnaast een goede tijdslijn (maar let op dat je niet instemt met je surfgedrag met meer dan 250 bedrijven). De neiging om wel zoveel mogelijk te willen vertellen, zien we bij Radio1. Om nog maar te zwijgen van alle F1-blogs/sites. Sommige van deze sites hebben op de dag 10 jaar na het ski-ongeluk bijvoorbeeld meer dan 5 artikelen aan hem gewijd. Vaak herschreven stukjes van andere sites.
Ook op de amateurvelden kan dit trouwens ook gewoon spelen. In hoeverre mag je bijvoorbeeld als bestuurder van een sportvereniging doorvragen naar hoe het met een oud-lid is (die bijvoorbeeld gestopt is om gezondheidsredenen). Vaak geen probleem (attent), soms wel.
